Alcohol en drugs op de werkvloer

Veel mensen die alcohol of drugs gebruiken doen dit voor de gezelligheid of om te ontspannen. Het (teveel) gebruik brengt echter ook risico’s met zich mee en kan problemen geven op het werk.  Dat geldt zeker als mensen onder invloed aan het werk zijn. Maar ook als ze minder fit zijn door het gebruik de dag ervoor. Dit kan vervelende consequenties hebben voor werkgever en collega’s hebben, bv door onveilige werksituaties, onprettige werksfeer, verzuim en reputatieschade.
Verzuim en productieverlies door alcoholgebruik kosten werkgevers naar schatting 1,3 miljard euro per jaar.

In alle sectoren werken mensen die alcohol en/of drugs gebruiken. In sommige sectoren blijkt het alcohol- en drugsgebruik door werknemers hoger dan in andere. Dat laten cijfers uit onderzoek van TNO en het Trimbos-instituut zien.

• De horeca, de bouw en de landbouw zijn sectoren waar zwaar en overmatig alcohol gebruik vaker voorkomt dan in andere sectoren.
• Zwaar alcoholgebruik wordt relatief weinig gezien in de zorg en in de bestuurlijke sector. Overmatig alcoholgebruik komt het minst voor in de zorg.
• Drugsgebruik zie je vaker bij werknemers in de horeca, de ICT en zakelijke dienstverlening.
  

Verzuim door alcohol- of drugsgebruik

Onderzoek wijst uit dat overmatig alcoholgebruik leidt tot toename van verzuim op het werk waarbij:
– Jongvolwassenen vaker verzuimen vanwege alcohol dan oudere werknemers.
– Mannen vaker verzuimen door alcohol dan vrouwen.
– Werknemers met een hbo of wo opleiding vaker verzuimen door alcoholgebruik dan werknemers die basisonderwijs hebben gevolgd of vmbo.

Verzuim en verminderde productiviteit door alcoholgebruik kost werkgevers per jaar 1,3 miljard euro. Dit loopt op tot zo’n 1,6 miljard euro als we productiviteitsverliezen door ongevallen en huiselijk geweld meerekenen. Alle werkenden samen verzuimen door alcoholgebruik bijna 2,9 miljoen dagen per jaar. Hiervan wordt verreweg het grootste deel gerapporteerd door de 16,5% van de werknemers die riskant drinken. Deze groep verzuimt met elkaar 2,1 miljoen dagen per jaar.
Over verzuim door drugs bestaan geen recente cijfers. Volgens onderzoek uit 2016 had 5,9% van degenen die drugs gebruikten, weleens verzuimd wegens drugsgebruik

Wel aanwezig, minder productief (presenteïsme)

Als een werknemer wel aanwezig is maar minder productief door ziekte noemen we dat presenteïsme. In een Brits onderzoek uit 2019 geven werknemers aan 39% minder productief te zijn op werk als zij een kater hebben of (nog) onder invloed zijn. Deelnemers aan dit onderzoek geven ook aan last te hebben van alcoholgebruik van collega’s; 36% vermoedt dat een collega een kater had of onder invloed was ergens in de afgelopen zes maanden. Werknemers hadden vooral last van minder productiviteit van hun collega’s, meer stress en een minder goed teamgevoel.

Ongelukken

Naar schatting wordt 20-25% van alle ongevallen op het werk veroorzaakt door alcoholgebruik. Alcoholgebruik in de privésfeer kan een rol spelen bij (verkeers-)ongevallen, geweld en (huiselijk)geweld. Dat zorgt voor ca. 237 miljoen euro per jaar aan productiviteitsverlies, zo berekende het RIVM.

Reputatieschade

Naast de gezondheid en veiligheid van de medewerkers op de werkvloer kan middelengebruik op het werk leiden tot reputatieschade. Dit kan worden veroorzaakt door bijvoorbeeld een ongeluk met een bedrijfsauto of ongewenst gedrag op de werkvloer.

Als werkgever draagt u zorg voor de gezondheid, veiligheid en het welzijn van uw medewerkers. Gebruik van alcohol, drugs en medicijnen brengt risico’s met zich mee voor de werkvloer. Zowel voor individuele medewerkers als voor hun collega’s. Bovendien loopt u risico op bedrijfsschade. Testen op alcohol en drugs mag vaak niet. Zet daarom in op preventie en zorg, met een goed ADM-beleid. Een goed ADM-beleid draagt ook bij aan goed werkgeverschap.

Op de website van het Trimbos instituut staat een handreiking die u ondersteunt bij het opstellen van beleid over alcohol-, drugs- en medicijngebruik (ADM-beleid) binnen uw organisatie.

Bron: Trimbos